80’li yıllarda sınıfa soruların “gelecekte ne olmak istiyorsunuz?” sorusun cevabı çok yalındı: Polis, öğretmen, doktor, pilot, postacı… Çevrenizde gördüğümüz kişilerin yaşamlarına, yaptıkları işe ya da sosyal statülerine heves eder, gelecekteki mesleğimizi belirlerdik. O zamanlar insanların, hele ki çocukların çok uzakta farklı yaşamlar süren kişiler ile haberleşmeleri, onlardan bilgi almaları mümkün değildi. Yakınlarımızda ne varsa, bildiklerimiz ve hedeflerimiz bunlardan ibaretti.
Dijital dünya toplumların yaşamlarında çok şey değiştirdi. 10 yıl önce olmayan meslekler günümüzde en çok revaçta olanlar. Akademik kariyer için artık önünüzde çok daha fazla seçenek var. Ama halen postacı ya da şoför olabilir, çocukluk hayalinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Dijitalleşme hayatımızı çok hızlı bir şekilde değiştiriyor. Bir zamanlar yalnızca belirli kişilere ait meslek grupları, dijitalleşme ile birlikte herkesin kolayca yapabileceği hale geliyor. Amazon’un yeni uygulaması “On My Way”, yani “yolumun üzerinde” tam Türkiye’ye özel bir iş modelini sunuyor. Zaten kendimize vazife çıkarmaya meyilli bir toplumuz. Bir de üstüne para almak fena olmazdı. On My Way sayesinde artık Amazon’a yapılmış siparişleri siz de taşıyabiliyorsunuz. Amazon bu servis ile özellikle kasabalarda merkez ofisler kurmayı planlıyor. Amazon’dan yapılan siparişler bu merkezlere gelecek. Siparişini alan kişi isterse komşusunun ya da tüm mahallenin siparişlerini de alıp götürebilecek. Üstelik bu iş için para da kazanmış olacak.
Amazon’un bu yeni iş modeli aslında çok da yeni değil. Zaten küçük ilçelerde, şehirlerde ve köylerde postacıların mektupları kıraathaneye ya da muhtara bırakması olağan şeylerdi. Amazon birbirini tanıyan güvenen topluluklarda zaten uygulanan yöntem sayesinde devasa dağıtım firmalarını aradan çıkarmayı hedefliyor.
Über sonrasında birbiri ardına patlayan araç paylaşım platformları da benzer bir modeli esas alıyorlar. Yolunuzun üzerindeki güzergahta bulunan kişileri arabanıza alarak yakıt giderlerinizi paylaşabiliyorsunuz.
Tüm bu yeni iş modelleri dijital gelişme ile mümkün hale geldi. Bir zamanlar evlerde bulunması çok lüks olan bilgisayar ve daha sonra da internet, şimdi ceplerimizde duruyor. 90’lı yıllarda bilgisayar barındıran şirket sayısını parmakla gösterirdiniz. Şimdi cep telefonlarımızı o dönemin bilgisayarlarından çok daha fazlasını yapıyor ve çocukların bile elinde. İşletmeler bu kadar yaygın bir ağı yeni iş modelleri kurmak ve karlılıklarını artırmak için kullanmak zorundalar. Artık herkes sizin bir çalışanınız olabilir ya da siz herkese hizmet götürebilirsiniz. Eğer siz işinizi dönüştürmez ve farklı bir şeyler yapmazsanız, siz adınıza birileri bunu yapacaktır. Aynen Amazon’un kurye firmalarını tehdit eden bu yeni uygulaması gibi.