Şirketi mi satın almalı yoksa şirketin ürünlerini mi portföye dahil etmeli? Sattığınız bir şirketin defterlerinden ne kadar müddet sorumlu olabilirsiniz? Hele ki sizi satın alan şirket dünya devi ise…
Nasıl ki şimdilerde yapay zeka modası varsa, geçtiğimiz dönemde de “knowledge management” ve “search” hayli popüler olmuştu. Oysa, üniversitelerde bu gibi işler ödev olarak verilirdi. Bu konuların piyasaya gelmesi ise her zaman olduğu gibi zaman aldı. İngiliz şirketlerinden Autonomy de bu modaya ayak uydurdu. Arkasından HP tarafından satın alındı, sonrasında ise defterlerdeki oynamalar fark edilince mutlu bitebilecek sona ulaşılamadı ve iş mahkemelerde devam etti.
Kimi hocalarımın dediği gibi, mühendislerin onca zaman uğraşarak oluşturduğu üründen yapılan kârlar, muhasebecinin birkaç kalem oynatması ile daha da fazla yapılabilir. Ta ki akıllı bir gözün olanları fark etmesine kadar… Autonomy’nin bir yazılım olduğunu, HP müşterilerinin ise bunun bir donanım olduğunu söylemeleri üzerine başlayan inceleme sonrası Autonomy’nin defter değeri milyarlarca dolar düşürüldü ve bir hissedar dava açtı. Bu davanın arkasından da HP, Autonomy CEO’su Mike Lynch’i mahkemeye verdi, Amerikan Adalet Bakanlığı da soruşturma başlattı (Sahi CEO’lar istediklerini yapabilir mi? Bağımsız denetim firmaları neyi denetler? Bozacı-şıracı hikayesi…)
O zamanlar İngiltere’nin teknoloji dünyasındaki sevgililerinden biri olarak gösterilen Autonomy, satın alma modasına uymuş, satın alarak büyümeyi tercih etmiş ve değeri 10 milyar USD ile HP’ye satılmıştı. 90’larda Cambridge Üniversitesi’nden Mike Lynch, nasıl olmuştu da böylesi bir devi ödünç aldığı birkaç bin pound ile kurmuş ve milyar dolarlık şirket haline getirmişti? Gerçi şirketin magazin hikayesinde yer alan ile resmi kayıtlarda görülen farklıydı. Sadece 90’ların sonuna doğru açılan Neurodynamics yazılım şirketi görülüyordu. 1998’de halka arzı yapılan şirket, 2000’lerde artık şirket satın alarak büyüyordu. 2010’da ise HP bir donanım şirketinden yazılım ve hizmet şirketine dönmeye karar verdi ve bu dönemde SAP’nin eski yöneticilerinden Lep Apotheker, HP’nin dümenine geçti. 2011’de HP, piyasa değerinin yaklaşık %60 fazlasına Autonomy’yi satın almak üzere anlaştı. Aradan birkaç ay geçmeden Apotheker koltuğundan indirildi ve yerine Meg Whitman geldi. İki yıl sonra HP ve Autonomy’nin defter tutma pratiklerinin farklı olduğu gerekçesi ile Big4’dan bir kişi denetim için görevlendirildi. Aynı zamanda Autonomy’nin yöneticisi Lynch dahil HP’den 27 bin kişi işten çıkarıldı.
Denetim sonunda ise ucuz donanımların yazılım lisansı gibi satılıp muhasebe kayıtlarının bu şekilde oluşturulduğu anlaşıldı. ABD Adalet Bakanlığı ve UK Mali Suçlar Araştırma Kurumu, Autonomy’yi incelemeye aldı. İngiltere yeterli delil oluşmadığına kanaat getirip araştırma dosyasını kapattı.
HP akabinde, Mike Lynch’e gelirlerini fazla gösterdiği için İngiltere’de 5.1 milyar dolar tazminat davası açtı. HP neden bu şirketi aldıkları için kendisine dava açanlarla 8.8 milyar dolar tazminat ödemek üzere anlaştı. HP’nin sigorta şirketi, belirlenmiş sürede HP hisseleri alanlara 100 milyon dolar ödemeyi taahhüt etti. Bu sırada HP, Enterprise/Servis (HPE) ve Printer/PC (HPI) olarak iki farklı şirkete bölündü. Bu işte sorumluluğun HPE’de olacağı belirtildi. HPE; BT hizmetlerini CSC’ye sattı. OpenText, HP TeamSite’ı satın aldı. Autonomy’nin kalan parçaları da farklı şirketlere satıldı. 2016 yılına gelindiğinde jüri, Autonomy’nin CFO’su Sushovan Hussain ve ekibinin yanıltıcı bilgi verip müşterileri kandırdıklarını belirterek yargılanmasını uygun gördü.
Bir yıl sonra HP yazılım işinden çıktı. Hussain suçlu bulundu, temyize gitti. Jüri Mike Lynch’in para transferlerinde yaptıkları hataları da hesaba katarak 25 yıl hapsi de iddianameye eklediğinde, 2019’a gelinmişti. İngiltere’de şirketin kayıtlarını denetleyen Big4’dan birisi de nasibine düşen cezayı 15 milyon GBP olarak aldı.
İngiltere yüksek mahkemesi, HP’nin istediği 5 milyar doların çok yüksek olduğuna kanaat getirdi. Lync ABD’ye gitti, 100 milyon dolar kefaletle ev hapsinde tutulmasına karar verildi. HP talebini 4 milyar dolara indirdi. 58 yaşındaki Lynch, 16 farklı suç iddiası ile San Fransisco’da Mart ayında hakim önüne çıktı. Cezası da yakında belli olur…
