Yazı: Berk İybar
Dilimize değişimi mümkün olmayan çip olarak çevirebileceğimiz NFT son dönemin en popüler konusu. NFT, alım satım yapılamaz özelliği nedeniyle tuvalet kağıdından Tweet’e sanal dünyadaki her şeyi kişiye özel hale getiriyor. Dolayısıyla bir JPG dosyası satın aldığınızda aslında onu kopyalanamaz bir esere dönüştürüyorsunuz. Elbette burada eser sözcüğü sanat eseri anlamına gelmiyor. Daha çok kopyalanamayıp çoğaltılamama özelliğine vurgu yapıyoruz. Milyonlarca dolara alıcı bulan dosyalar eser midir yoksa ürün müdür tartışmasına girmiyoruz.
Dijital, nadir ve çekici…
Kripto paranın bir alt dalı olarak karşımıza çıkan NFT, müzikten videoya her tip dosya için geçerli. Kripto parada veriler birçok bilgisayar üzerinde dağılıp işlem görürüyor. Fakat NFT, Yellow Umbrella Ventures Başkanı Arry Yu’nun yorumuyla “dijital nadirlik” olarak karşımıza çıkıyor. Yu, aslında dijital olarak sonsuza kadar kopyalanabilecek bir veriye sınırlama getirilmesine NFT diyor. Bu da dijital ortamlarda alışık olmadığımız bir konsepti beraberinde getiriyor. Sınırlı sayıda bulunan bir veri, talep patlaması ile karşı karşıya geldiğinde maddi değeri artıyor. Mona Lisa tablosunun gerçeğinin bir tane olması gibi NFT ile satılan veriler de çoğalamıyor. Bazı uzmanlar NFT’nin yeni nesil sanat akımlarını başlatacağını düşünüyor. Bazıları ise bu balonun yakında söneceğini tahmin ediyor. 2017 Kasım tarihinden bugüne 175 milyon dolarlık NFT alımı yapılmış olması ister istemez şirketleri de bu alana yatırım yapıp yapmama konusunda ikileme sokuyor.
Doğru kripto nasıl tespit edilir?
İş dünyasında NFT kullanım konusuna geldiğimizde ise şu an deneysel bir süreçte olduğumuzu söyleyebiliriz. Örneğin, ünlü Rock grubu Kings of Leon, yeni albümlerini NFT üzerinden satışa çıkarırken moda devi Gucci de 12 dolara sanal spor ayakkabı satmaya başladı. Farklı markalar farklı pazarlama stratejileriyle NFT dünyasından bir şekilde uzakta kalmamaya özen gösteriyor. NFT’nin ilk denemeleri 2012 yılına rastlıyor. Ancak büyük çıkışı Ethereum üzerinde oynanan CryptoKitties isimli bir oyunla yakaladığını görüyoruz. Oyunda sanal kedi besleyip NFT ile satabiliyorsunuz. CryptoKitties üzerinde ERC-721 isimli Ethereum’a özgü bir standart kullanılmış olsa da farklı blok zincirleri için farklı standartlar var. Yani iş amaçlı olarak NFT’ye yatırım yapacağınızı düşünün. Önce müşterileriniz ve kitlenizin yaygın olarak kullandığı kripto parayı ve onun standardını çok iyi analiz etmeniz gerekiyor.
Digital Catapult’ta blok zincir uzmanı olarak görev yapan Andy Baloiu’ya göre NFT’nin ilginç açılımları var: “Her hangi bir fikrin dijital hakkını satış yapabilmek aslında yeni kapılar açıyor. Pokémon’un yaratıcısı Ken Sugimori ya da sokak sanatçısı Banksy’i NFT ile satış yaparken görebiliyoruz.” Tabii bu noktada NFT’den ziyade NFT ile satışa sunacağınız bilginin işinize nasıl bir değer katacağı sorusu gündeme geliyor. Terra Virtua isimli dijital müzayede platformunun kurucu ortağı Gary Bracey şunları söylüyor: “NFT özellikle müzik ve oyun alanlarında oldukça yükselen bir değer. Eğer yaptığınız iş, bu iki alan ile kesişiyorsa NFT konusunda atak davranıp kazançlı çıkabilirsiniz. Eğer bu iki alanın dışında bir şeyler yapıyorsanız bu sefer neden NFT kullandığınızı karşı tarafa çok iyi anlatmalı kitlenizi ikna etmelisiniz.”
Doğru fikir nasıl bulunur?
Gerçekten de sadece NFT rüzgarından yararlanmak için sıradan bir hamle yapmaktansa NFT’nin dinamikleri doğrultusunda iş ortamınızı ayarlamalısınız. Sonuçta NFT ile aslında kandırılması hem kolay hem de zor bir kitleye hitap ediyorsunuz. Satın alımı gerçekleştirecek kişilere maddi bir promosyon yapmak yerine onların koleksiyoncu ruhlarına hitap edebilmelisiniz. Eğer bir fikir, örneğin satışa sunduğunu tablo, gerçekten işinizi bilen ya da takip eden kişilerin koleksiyon duygusuna hitap etmiyorsa fiyatı düşürmenizin bir artısı olmaz. Yani NFT’te doğru fiyattan önce doğru fikri bulmak gerekiyor. Müzik dünyası ve NFT demişken Vydia şirketinin bir projesi olan dijital rap sanatçısı FN Meka’dan da bahsetmeden geçmeyelim. Vydia, başarılı pazarlama ekibiyle FN Meka’yı Lamborghini gibi premium markalarla konumlandırmayı başarıyor. Öyle ki FN Meka binlerce dolar NFT karşılığında tuvalet kabini bile satabiliyor. Vydia’daki beyinler tamamen sanal sanatçılar geliştirip NFT pazarını büyütüyor.
Doğru fikirlerden biri “Beeple” takma ismini kullanan dijital sanatçı Mike Winklemann’dan geliyor. Kendisi ilginç ve uzun soluklu bir paylaşım yaparak NFT’yi en doğru kullanan bireysel örneklerden birine imza attı. Sanatçı, 5 bin gün boyunca her güne özel bir çalışmaya imza attı. Bu çalışma tamamlandığında ortaya çıkan eserlerden oluşan kolay ise tam $69.3 million dolara satıldı. Winklemann, “Çok para kazandım ancak sanat çevresinde de dışlandım. Sanat çevreleri NFT’ye son derece eleştirel bakıyor.” diyor.
Fikrimi nerede NFT’ye çevirebilirim?
Örnekleri inceleyip kendi işinize uyarlamak konusunda yaratıcı ve araştırmacı olmalısınız. Örneğin, tuvalet kağıdı markası Charmin… Şirket NFT kelimesinin yanına P ekleyerek (toilet paper) iadesi mümkün olmayan tuvalet kağıdı satışı gerçekleştirdi. Ünlü restoran zinciri Taco Bell de 3.8 milyon dolar NFT satışı gerçekleştirdi. Yalnız iki şirketin de ortak noktası NFT gelirlerinin tamamını hayır kurumlarına bağışlamak. Dolayısıyla fikir kulağa absürt bile görünse doğru bir amaçla birleştiğinde NFT marka imajını güçlendirebiliyor. Değer yaratacak bir fikir ya da gerçekten kişisel bir deneyim sunulmalı. Böylelikle insanlar NFT ile kurumu zihinlerinde bağdaştıracaklardır. Aksi halde sadece reklam kokan bir hareket yapmış gibi gözükecek ve değer kaybedeceksiniz. Henüz standartların tam oturmadığı NFT piyasasında OpenSea.io, Rarible, Foundation gibi pazarları çok iyi analiz etmenizi tavsiye ediyoruz. Yaratıcı ve değer yaratıcı fikirlerinizi bu platformlar aracılığı ile NFT’ye dönüştürebilirsiniz.
Güvenlik riski ve yeni nesil soygunlar
Son olarak, bu işe yatırım yapacak tüm şirketlerin konuyu siber güvenlik açısından da değerlendirmesi gerekiyor. NFT’nin yükselen değer olması siber saldırganların gözünü bu alana dikmesine neden oluyor. NFT şu an için kırılamaz ya da hack edilemez gibi görünüyor. Ancak bu iddia, daha fazla siber teröristlerin konuya eğilmesine neden oluyor. NFT belki şu an için teoride kırılması imkansıza yakın bir güvenlik protokolüne sahip. Fakat NFT’nin kayıtlı olduğu sistemler belli bir oranda zayıf karın. Mart ayında yaşanan Nifty Gateway olayında yeni nesil bir soygun tipi örneğini yaşamıştık. NFT ile dijital satış yapan platforma sızan saldırganlar binlerce dolar değerinde eseri çalmışlardı. Yani NFT ile dikkatleri üzerinize çekebilirsiniz. Ama sistem şu an çökertilmese bile yeni nesil soygunlardan başınız ağrıyabilir. Artı ve eksilerini masaya yatırdıktan sonra NFT satışı yapmayı düşünmelisiniz. Sigorta şirketinizle bu konuyu enine boyuna masaya yatırmaya hazır olun.
