TAV Havalimanları Holding CIO’su Binnur Güleryüz Onaran mükemmel işleyen bir havalimanı IT altyapısının önceliklerini anlattı.
Teknolojik gelişmeleri takip ederek, havalimanlarını dolduran milyonlarca yolcunun ihtiyaçlarına uygun yeni ürün geliştirme çalışmaları gerçekleştiren TAV, bugün 3 kıtada 22 havalimanına hizmet veriyor. 7/24 havalimanlarının IT altyapısının, ekipleri tarafından izlendiğini belirten TAV Bilişim Genel Müdürü ve TAV Havalimanları Holding CIO’su Binnur Güleryüz Onaran’a göre, kurdukları bu sistem müşteri memnuniyetinde yegane adım… Binnur Güleryüz Onaran’la TAV’daki 8 yıllık serüvenini ve 7/24 yaşayan bir mekanda, IT hizmeti vermenin inceliklerini konuştuk…
Özgeçmişinizi bizimle paylaşır mısınız? Daha önceki iş tecrübeleriniz nedir?
1969 yılında İstanbul’da dünyaya geldim ve ilk-orta-lise tahsilimi İstanbul’da yaptıktan sonra, yüksek öğrenimimi 1990-1993 yılları arasında Kanada’da Conestoga College’de bilgisayar programcılığı/analist programı üzerine tamamladım. 1993 yılında mezuniyetimin ardından iş hayatına yine Kanada’da CDI College’de eğitim müdürü olarak başladım. 1995 yılında Türkiye’ye dönerek, Mercedes-Benz Türk A.Ş. Organizasyon ve Bilgi Teknolojileri Bölümü’nde çeşitli yöneticilik pozisyonlarında çalıştım, 2002 yılında Daimler-Chrsyler Üniversitesi Yöneticilik Programı’nı tamamladıktan sonra Mercedes-Benz Türk Organizasyon ve Bilgi Teknolojileri Müdürü (CIO) olarak atandım. Burada network, telekomünikasyon, yazılım geliştirme, ERP, altyapı sistemleri ile ilgili birçok projeyi yönettim ve bunun yanı sıra organizasyon yapılanması, süreç optimizasyonu, sistem geliştirme çalışmalarında görev aldım. Daha sonra TÜVTÜRK’te Bilgi Teknolojileri Direktörü olarak görev aldım.
Peki, TAV’a geçişiniz nasıl oldu?
2006 yılında TAV Bilişim Hizmetleri Sistem Destek ve Uygulama Genel Müdür Yardımcısı unvanıyla TAV ailesine katıldım. TAV Bilişim Hizmetleri’ne 2010 yılında Genel Müdür olarak atandım. Şu an Türkiye, Avrupa, Asya, Afrika ve Ortadoğu’da 22 havalimanının ve 20 farklı şirketin BT yönetimini yürütmekte olup aynı zamanda TAV Havalimanları Holding CIO’su olarak TAV grubunun stratejik BT yönetiminden de sorumluyum. Bununla birlikte TUBISAD ve Turkiye CIO Grubu üyesi olarak aktif bilişim sektörü çalışmalarını da yürütüyorum.
Nasıl bir çalışma sisteminiz var? İş hayatında bir gününüz nasıl geçiyor?
Disiplinli, deadline’lara önem veren, dikkatli, eksiksiz ve özenli iş yapmayı önemseyen ve ekibimin de aynı noktalara hassasiyetle yaklaşmasını isteyen bir yöneticiyim. Her zaman iş ortağımızın ya da müşterimizin yerine kendimizi koyarak iş yapış metodolojimize objektif olarak bakmış ve böylece kendimizi geliştirebilme imkanını yaratmışızdır. Bu bakış açısı, TAV Bilişim Hizmetleri olarak ulusal pazarda lider, uluslararası pazarda
etkin ve tercih edilir bir marka olarak hizmet verebilmemizi sağlıyor. Faaliyet alanımızı; analizden tasarıma, danışmanlıktan destek ve bakıma kadar geniş hizmet ve ürün yelpazesiyle, havalimanı projeleri için entegratör firma olarak IT alanında anahtar teslimi çözümler sunmak olarak tanımlayabiliriz. TAV Bilişim Hizmetlerini’nin 3 kıtada, 22 havalimanına teknik çözümler ürettiğini ve havalimanlarının 7/24 yaşayan yerler olduğunu düşünürsek çok hızlı ve hareketli bir işimiz var.
7/24 yaşayan bir yerde çalıştığınıza göre, o halde bir gününüz de oldukça yoğun geçiyor olmalı…
Evet, bu dinamik ortam içinde aralıksız çalışıyoruz. Sabah erken uyanıyorum ve güne yönettiğimiz 22 havalimanımız ile ilgili vardiya raporlarını okuyarak başlıyorum. Sonrasında bir önceki günün ajandası üzerinden geçiyor ve hızlıca eksik kalan aksiyonları tamamlıyorum, gerekirse eklemelerimi yapıyorum. Baktığınızda 24 saat yetmiyor. Bu kadar hızlı ve de zaman zaman stresin yükseldiği anlarda ise, “hem çalış, hem eğlen” konsepti altında tasarladığımız ofisimizde yer alan ve eğlencenin sadece bir bölümü olan masa tenisi odamızda, ekip arkadaşlarımla masa tenisi oynuyoruz. Beni ve zihnimi çok rahatlatan bu aktivite sonrasında tekrar işime dönüp, kaldığım yerden devam edebiliyorum. Bu aktivite sadece benim değil, diğer ekip arkadaşlarımın da istedikleri zaman oynadığı ve bizim sosyalleşmemize destek olan bir alan.
Peki, tekrar TAV Grubu’na dönecek olursak; IT yapısını biraz özetler misiniz?
TAV Bilişim Hizmetleri’nde görev yapan toplam 220 kişinin yaklaşık yarısı, hizmet verilen havalimanlarına 7/24 teknik destek sağlamakla yükümlü, vardiyalı saha çalışanlarından oluşuyor. Kritik öneme sahip, hem teknik bilgi ve becerileri, hem de müşteri odaklılığı yüksek bu ekiplerimiz İstanbul, Ankara, İzmir, Makedonya, Tunus ve Gürcistan’daki havalimanlarımızda görev yapıyorlar. Ekibin diğer yarısı ise İstanbul’da merkez kadrolarımızı oluşturuyor. 35 kişi inovasyon ve yazılım yetkinlikleri yüksek ürün/uygulama geliştirme ve AR-GE görevlerini yürütüyor. 40 kişilik altyapı ekibi; tüm havalimanı sistemlerinin ve network altyapısının kesintisiz ve sorunsuz işleyişini sağlarken, 10 kişilik iş geliştirme, satış-pazarlama ve ihale-sözleşmeler ekiplerimiz Türkiye’de ve dünyada yeni iş fırsatlarını araştırmak ve ihale süreçlerini başarıyla yönetmek ve sonuçlandırmak suretiyle; TAV Bilişim Hizmetleri’ne rekabet avantajı sağlayacak önemli görevler üstleniyor. İşlerinde uzman ve deneyimli çalışanlardan oluşan bu ekiplere, 20 kişilik profesyonel idari ve yönetsel kadro destek veriyor. Bunlar, proje yönetim ofisi, insan kaynakları, finans ve kurumsal iletişim gibi birimlerden oluşuyorlar. TAV Bilişim Hizmetleri 2005 yılından beri TAV Havalimanları Holding işletmelerine ve TAV Grubu dışı havalimanlarına yazılım geliştirme, destek ve danışmanlık başta olmak üzere bilişim hizmetleri veriyor. Örneğin, sadece İstanbul Atatürk Havalimanı’ndan 2013 yılında, toplamda 51 milyon 300 bin yolcu ve 388 bin uçuş; TAV Havalimanları’nın işlettiği havalimanlarında 2013 yılında toplamda ise 84 milyon yolcu ve 612 bin uçuş gerçekleşmiş. Bu kadar büyük sayısal değerlerin olduğu bir sektörde iş ortaklarımızı ve yolcularımızı mutlu edebilmek ve yolcularımızın sorunsuz, rahat yolculuk edebilmelerini sağlamak ise en önemli misyonumuz.
Ne tür yazılımlar yapıyor, yolculara seyahatlerinde kolaylık sağlamak için nasıl projeler üretiyorsunuz?
Sunmuş olduğumuz ürün ve hizmetlere örnek vermem gerekirse; TAV Mobile; RMS – Resource Management System – Kaynak Yönetim Sistemi, FIDS – Flight Information Display System – Uçuş Bilgi Görüntüleme Sistemi; IB – Information Broker – Bilgi Değişimi; Services; VIP/CIP; PIS – Passenger Information System – Yolcu Bilgilendirme Sistemi; ERP; CDM – Collaborative Decision Making – Birlikte Karar Alma; AODB – Airport Operational Database – Havalimanı Operasyonel Veritabanı’nı sıralayabiliriz. Okuyucularımız için çok fazla teknik olan bu tanımları daha anlaşılır bir dille ifade etmem gerekirse; yolcuların check-in işlemleri için hangi kontuvarları kullanılacaklarının belirlenmesi, bagajını hangi banttan alacağını ya da uçağının hangi kapıda olacağı, TAV Bilişim Hizmetleri kaynak planlama sistemi RMS (Resource Management System) üzerinden planlanıyor ve yönetiliyor. Uçuşların son durumları hakkındaki bilgiler FIDS (Flight Information Display System) uygulaması ile terminallerdeki monitörler üzerinden, TAV Mobile ile de mobil uygulamalar üzerinden yolcularımıza iletiliyor. Bu iki hizmet arasındaki veri alışverişini ise IB (Information Broker) uygulamamız ile sağlıyoruz. İstanbul Atatürk Havalimanı’nda 14 farklı noktada bulunan dokunmatik kiosklerle de yolcuların, kolay bir şekilde gitmek istedikleri noktalara ulaşmasını sağlıyoruz. Bunun için yapmaları gereken tek şey uçuş kartlarını ilgili barkod okuyucuya okutmaları oluyor.
Bu sene ağırlıklı olarak hangi projelere odaklanacaksınız?
Bu sene, İstanbul Atatürk Havalimanı’nda sürdürmekte olduğumuz, CDM (Colloborative Decision Making) projesimiz var. Bu proje ile havalimanındaki operasyonun zamanında gerçekleşmesini, gecikmelerin önlenebilmesini, önlenemeyenler için zamanında gerekli hazırlıkların yapılması sağlanacak. Aynı zamanda; hem havalimanında faaliyet gösteren terminal işletmesi, havayolu, yer hizmetleri şirketleri ve tüm bunları koordine eden Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMI) arasında düzenli bilgi akışı gerçekleşecek hem de sağlanan fayda ile yolcu memnuniyeti ve operasyon sağlayıcı şirketlerin karlılıkları artırılmış olacak. Bunun yanı sıra, Medine için gerçekleştirdiğimiz Slot uygulaması projesi ile, TAV’ın da ortağı olduğu işletici şirketimiz tarafından işletilmekte olan Medine Havalimanı için Slot planlama ve yönetimi ürünümüzü bu havalimanının ihtiyaçları ve ülke şartları doğrultusunda uyarlıyoruz. Bu sayede, Medine Havalimanı tüm uçuş planlamalarını, özellikle çok yoğun olan Hac ve Umre dönemi için bu uygulamamız üzerinden gerçekleştirecek, havayolları ve devlet otoritesi ile haberleşerek tüm planlamanın koordineli bir şekilde yapılmasını sağlıyouruz. Bir de biliyorsunuz İzmir Adnan Menderes Havalimanı iç hatlar yenilenme çalışması var. İzmir İç Hatlar yapım projesi kapsamında TAV Bilişim Hizmetleri olarak tüm bilişim altyapısı ve uygulaması işlerini üstlenmiş bulunuyoruz. Bu havalimanının son teknoloji ürünlerle donatılması, hem havalimanı operasyonunun hem de müşteri memnuniyetinin en üst seviyelere taşınabilmesi için gerekli tüm çalışmaları yürütüyoruz. Ayrıca yine benzer kriterlerle üzerinde çalıştığımız Medine Havalimanı yeni terminali projesi de bizim için oldukça önemli
projeler arasında… Bu projede de TAV Bilişim Hizmetleri olarak ürünlerimizi konumlandıracak, operasyonel ve müşteri memnuniyeti açısından en üst seviyede katkı sağlamayı sürdürecek, sektörün önde gelen firmaları ile birlikte tüm operasyonun sorunsuz işlemesini sağlayacağız.
Havalimanı işletmeciliğinde birinci öncelik nedir?
Havalimanı işletmeciliğinde önceliğimizi, operasyonun sorunsuz gerçekleşebilmesi için operasyon öncesi, esnası ve sonrasında ihtiyaç duyulan tüm IT altyapısının ve sistemlerin sorunsuz olarak çalışmasının sağlanması,
Bu öncelik için IT olarak geliştirdiğiniz çözümler nelerdir?tespit edilen, ihtiyaç duyulan altyapı ve sistem anlamında gerekli iyileştirme, yenileme ve innovative yeni ürünler oluşturulması olarak söylüyoruz.
Çözümlerimizi ürünlerimiz ve servislerimiz olarak iki ana grupta toplayabiliriz. Havalimanı operasyon birimleri ile çok yakın çalıştığımız için ihtiyaçlarını onlarla birlikte tespit edebilme, detaylı analizler yapabilme vealternatif senaryoları tartışabilme şansına sahibiz. Bu sayede ürünlerimiz üzerinde operasyon tarafından ihtiyaç duyulan gerekli iyileştime ve geliştirmeleri tespit ederek sürekli bir iyileşme sağlıyoruz. Ayrıca, operasyondan elde ettiğimiz know-how sayesinde de operasyonel bakış açısını ve operasyonel ihtiyaçları karşılayacak yeni ürünler geliştirebiliyoruz. İkinci ana grubumuz ise sağladığımız servisler. Tüm havalimanlarımızın IT altyapısı, ilgili ekiplerimiz ve sistemlerimiz tarafından sürekli izlenmekte ve herhangi bir problem yaşanmadan önce problemin oluşabileceğini tespit ederek proaktif müdahalelerde bulunacak şekilde organize olmuş durumdayız. Bu sayede sistemlerimizin uptime’larını yüzde 99.99 seviyesinde tutabilmekte ve bu sayede kullanıcılarımızın ve de yolcularımızın IT hizmetlerinde herhangi bir aksaklık yaşamadan işlerini yapmaları, seyahatlerini sürdürebilmelerine katkı sağlayabiliyoruz.
Ziyaretçileriniz artık sizlerden mobil teknolojiler ile ilgili daha fazla çözüm bekliyor. Bu konuda yaptığınız çalışmalar var mı?
Mobil cihazların gelişen teknolojilerini kullanarak uygulamalarımızı geliştiriyor ve yeni uygulamalar yazıyoruz. Maps, GPS ile konum belirleme, G-sensor (kullanıcı hareketlerini algılama), yüksek çözünürlüklü kamera, dokunmatik ekran, pratik kullanıcı arayüzü, barkod okuma, bluetooth Low Energy (BLE) gibi özellikleri kullanarak geliştirmeler yapıyoruz. Mobile cihaz üreticilerinin stratejileri paralelinde AR-GE çalışmaları yaparak yeni projelerimizi bu yönde geliştiriyoruz. Teknolojik gelişmeler, müşteri önerileri ve pazar araştırmalarının ortaya çıkardığı ihtiyaçlara uygun yeni ürün veya geliştirme çalışmalarımız devam ediyor.
Yeri gelmişken burada TAV Mobile uygulamamızı eklenen modülleri ile paylaşmak isterim. TAV Havalimanları’nın 4 ülkede işlettiği 9 havalimanını kapsayan, havalimanlarında yolculara sunulan hizmetlerle ilgili bilgilere gerçek zamanlı olarak ulaşmayı sağlayan TAV Mobile uygulamamız, yeni özelliklerle geliştirildi. IOS ve Android platformunda çalışan TAV Mobile’ı, havalimanı operatörü olarak uygulamayı dünyada ilk geliştiren TAV Bilişim Hizmetleri oldu. 3 hafta Apple Store’da birinci sırada kaldı. TAV Mobile uygulamasının Windows 8 versiyonu, kodları onaylanıp, Türkiye’den, Avrupa Microsoft Store’a yüklenen ilk uygulama olma özelliğine de sahip. Uygulamada iç hatlar ve dış hatlarda giden ve gelen uçuş bilgileri listelenip, arama yapılabiliniyor. “remote notification” modülü ile kullanıcılar “flight alert” yani “uçuş uyarıcısı” oluşturup ekleyebiliyor ve anlık olarak tüm gecikme, iniş-kalkış bilgisi, kapı değişiklikleri, check-in, bagaj bant vb. her türlü bilgi anında size iletiliyor. “Flight track” modülü ile harita üzerinden uçağın kalkış ve varış noktalarını görmek; uçuş rotasıyla uçağın tahmini lokasyonunu ve hareketlerini takip etmek mümkün. “Augmented reality” modülü ile de İstanbul Atatürk Havalimanı iç ve dış hat terminallerindeki “gate”ler, restoranlar, eczane, danışma gibi noktalar akıllı telefonların kameraları kullanılarak, havalimanı içindeki pozisyonları ve bilgileri görülebiliniyor. Uygulamayla duty-free mağazalarındaki güncel indirimler görülüp, havalimanlarında bulunan mağazaların listesi ve yerleşimi kolayca bulunabiliniyor. Bu uygulamalarla havalimanlarında düzenlenen etkinlikler hakkında bilgi edinmek; ihtiyaç duyabileceğiniz restoran, ATM, bilet satış noktaları, özel lounge’lar, kayıp eşya bürosu gibi hizmetlere erişim bilgisini görmek; döviz çevirici hesap makinesine erişmek de sadece bir tuş uzaklığında.
Büyük veri analizi çalışmaları yürütüyor musunuz?
Şu anda yapısal verilerden oluşan bir Business Intelligence sistemimiz mevcut. Yönettiğimiz 3 kıtadaki 22 havalimanında Airport Operational Database’lerinde oluşan verileri günlük olarak İstanbul’da bulunan merkezi datawarehouse’da toplanırken, yönetim kademesine yıllık, aylık ve günlük havalimanı kullanım istatistikleri ile aylık finansal veriler olarak raporlanıyor. Bununla birlikte büyük veri kavramındaki gelişmeleri de yakından takip ediyoruz. Burada bizce dikkate alınması gereken en önemli nokta, büyük veri kullanılarak uygulanacak çözümün bir iş problemini ya da hedefini karşılayacak şekilde konumlanması… Büyük veri kapsamına giren ve günümüzde katma değeri çok yüksek yapısal olmayan verileri değerlendirme ve analiz etme çalışmalarına da en kısa zamanda başlamak planlarımız arasında.
Bulut konusundaki yaklaşımınız nedir? Özellikle güvenlik konusunda endişeleriniz var mı?
Dünyada şu an 4 teknoloji trendi bulunuyor. Bunlar social network, mobility, Big data ve cloud computing. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin büyük IT yatırımı yapmadan yüksek erişilebilirlik altyapı sağlamaları cloud hizmetleri satın alarak mümkün. Bu sebeple TAV Bilişim Hizmetleri olarak odaklandığımız alanlardan biri de “Cloud Computing”… Her geçen gün yeni hizmet modelleri ile geliştirilen Cloud, şu an en çok bilinen IaaS, PaaS ve SaaS hizmet modelleri ile hizmet veriyor. Cloud Computing hizmetini public ve private olarak ikiye ayırdığımızda, Türkiye’de cloud için potansiyel pazar ortalama 150 milyon dolar. Uygun yatırım koşullarının oluşması durumunda mevcutta bulunan 11 adet data center’ımız ile Türkiye ve diğer bulunduğumuz coğrafyalarda cloud pazarına girmeye hazırlanıyoruz. Biz şu anda TAV Bilişim Hizmetleri olarak Private Cloud mimarisinde 11 adet veri merkezimizde hybrid Sanallaştırma platform (VMWare, Hyper-V) alt yapımızı inhouse geliştirdiğimiz Cloud Management system uygulamamız ile yeni sanal sunucu talebi, mevcut sanal sunucunun kaynak değişikliği, clone ve snapshot isteklerini onay sürecinden geçirilerek otomasyon ile talep eden kullanıcıya tüm kurulumları ve konfigürasyonları tamamlanarak sunuyoruz. Public cloud dinamik data center hizmeti sunan cloud servisleri ise, kullandığınız kadar ödeme yaptığınız, özellikle belirli zamanlarda extra kaynak gereksinimlerinizi altyapı yatırımı yapmadan kullanmanızı sağlıyor. İşletmeler cloud geçişi sonrasında artık Capex bütçesi yapmıyor kullandığı kadar ödeme yapacağı Opex bütçesi yapıyorlar. Cloud computing hizmetinde bilgi güvenliği çok kritik önem taşıyor, kurumsal gizli verinin Cloud’da durması için bu hizmeti veren firmaların birçok sertifikasyona sahip olmaları gerektiğini düşünüyoruz. Sonuç olarak Cloud computing dünyada ve Türkiye’de yaygınlaşmaya devam ederken, TAV Bilişim Hizmetleri olarak bizler de bu gelişmeleri yakından takip edip, uygulama alanlarımızı genişletmeye çalışıyoruz.
Havalimanındaki sistemin kesintisiz işleyişi çok önemli. Bu anlamda yaklaşımınız nedir?
TAV Bilişim Hizmetleri olarak havalimanı işletme alanında 10 yılı aşkın tecrübemiz birikti. İlk günden bu yana hep daha iyisini hedefledik ve zaman içinde hedeflerimize adım adım ulaştık. Belirli disiplinleri işimizin temelinde tuttuk; örneğin ITIL süreçlerini işimizin her alanına yaygınlaştırarak uyguluyoruz. Buna verdiğimiz önemi bağımsız kuruluşlardan aldığımız belgeler ile de kanıtlamış durumdayız. 2011 yılından bu yana ISO 9001 kalite sertifikamız, 2012 yılından bu yana ISO 27001 bilgi güvenliği sertifikamız var. Sürekli eğitimler ile çalışanlarımızı hem kendi uzmanlık alanlarında hem de bilgi güvenliği konusunda geliştiriyoruz.
İş sürekliliği projeleriniz ne durumda?
Bildiğiniz üzere iş sürekliliği, risk yönetimi ve bilgi güvenliğinin ana başlıklarından biri. Bu bağlamda da düzenli denetleme ve geliştirme çalışmalarımız var. Yüksek önem taşıyan tüm iş uygulamalarımız yük paylaşımlı ve yüksek erişilebilirliği sağlayacak şekilde tasarlanıp uygulanıyor. Bunu uçtan uca tüm altyapı ile destekliyoruz: ağ erişimi, güvenlik, sunucu donanımları ve uygulamalar sürekli yedekli yapıda kurulmuş durumda. Son kullanıcının uygulamaya erişimi noktasında, ara ve ana ağ anahtarı arızalansa anlık olarak yedek anahtar devreye girer. Benzer şekilde uygulama sunucularından biri oluşacak bir arızada devre dışı kalsa bile uygulama diğer sunucuda da çalışmakta olduğu için son kullanıcı bunu hissetmeyecek. Felaket durumları için, yüksek ve orta önemli iş uygulamalarımızın çalışmaya hazır beklediği ayrı bir sistem odamız da bulunuyor. Diğer taraftan, üreticiler ile yakın çalışıyoruz. Hem yeni teknolojileri uygulamak noktasında hem de bir sorun yaşadığımızda hızlı ve doğrudan destek alıyoruz. Ayrıca ürün ve hizmetlerin önem seviyelerine göre yapılmış destek anlaşmaları ile bir hizmet kesintisi yaşanırsa, süresini en aza indirmeyi hedefliyoruz.
